در این مقاله با ۷ رفتار مهم و قابل یادگیری آشنا می‌شوید که مربیان می‌توانند از طریق آن‌ها محیطی امن و حمایتی برای رشد هیجانی و روانی کودکان فراهم کنند.
مقدمه
احساس امنیت روانی پایه‌ای است برای رشد شناختی، هیجانی و اجتماعی کودک. کودکانی که در محیط آموزشی احساس امنیت می‌کنند، بهتر یاد می‌گیرند، رابطه برقرار می‌کنند و احساس ارزشمندی دارند. مربیان، به‌ویژه در سال‌های پیش از دبستان، نقش مهمی در شکل‌گیری این حس امنیت دارند. اما این امنیت فقط با محبت یا قوانین سخت ایجاد نمی‌شود؛ بلکه با رفتارهای دقیق، تکرارشونده و پاسخگرانه ساخته می‌شود.
بخش اول: امنیت روانی یعنی چه؟
امنیت روانی برای کودک یعنی:
- من دیده می‌شوم
- احساساتم پذیرفته می‌شوند
- اگر نیاز داشته باشم، کسی هست که کمک کند
- محیط من پیش‌بینی‌پذیر است
- اشتباه کردن، من را از رابطه جدا نمی‌کند
بخش دوم: هفت رفتار کلیدی مربیان دلبسته‌ساز
1. تماس چشمی مهربان و آگاهانه
نگاه آرام، مستقیم و ملایم، به کودک پیام می‌دهد: «تو دیده می‌شوی». اجتناب از نگاه سرسری یا قضاوت‌گرانه بسیار مهم است.
2. نام‌گذاری احساسات کودک
زمانی که کودک هیجان دارد، مربی می‌تواند کمک کند آن را بشناسد:
«فکر می‌کنم الان ناراحت شدی چون اسباب‌بازی‌ات را برداشتن.»
3. ثبات رفتاری و پیش‌بینی‌پذیری
کودک وقتی می‌داند واکنش مربی در موقعیت‌های مشابه چگونه است، احساس امنیت می‌کند. نوسان هیجانی مربی (مثلاً یک روز صبور، روز دیگر بی‌حوصله) اثر منفی دارد.
4. پاسخگویی بدون قضاوت به اشتباه کودک
به‌جای جمله‌هایی مثل «باز هم خراب کردی!» بهتر است گفته شود:
«مشکلی نیست، بیا با هم درستش کنیم.»
5. در دسترس بودن روانی و فیزیکی
مربی‌ای که بتواند در لحظات نیاز نزدیک شود، با آرامش بنشیند، لمس حمایتگر داشته باشد و گوش دهد، اعتماد می‌سازد.
6. حضور فعال در لحظات درگیری کودکان با هم
مداخله به‌موقع، بی‌طرفانه و آموزش مهارت‌های حل تعارض، به کودک احساس حمایت و عدالت می‌دهد.
7. تایید کودک بدون شرط و مقایسه
«از تو خوشم میاد» نباید فقط وقتی گفته شود که کودک خوب رفتار کرده است. پذیرش بی‌قید و شرط، پایه‌ی عزت‌نفس سالم است.
بخش سوم: چرا این رفتارها مهم‌اند؟
🔹 کاهش پرخاشگری، اضطراب و کناره‌گیری در کودکان
🔹 افزایش تعامل مثبت با همسالان و بزرگسالان
🔹 تقویت توانایی تمرکز، یادگیری و حل مسئله
🔹 رشد مغز اجتماعی کودک از طریق رابطه ایمن
جمع‌بندی
امنیت روانی، هدیه‌ای است که مربیان می‌توانند هر روز در رفتار، نگاه، و واکنش‌های خود به کودک تقدیم کنند. با این ۷ رفتار ساده اما عمیق، هر مربی می‌تواند بخشی از سیستم عصبی ایمن‌ساز کودک باشد.
پیشنهاد مطالعه:
