این مقاله به بررسی نقش مربیان مهدکودک در شکل‌گیری دلبستگی ایمن می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه می‌توان از طریق حضور عاطفی، پاسخگویی و تنظیم هیجانی، نقش یک چهره دلبستگی مکمل را ایفا کرد.
مقدمه
برای بسیاری از کودکان، مربی مهدکودک نخستین تجربه‌ی مهم ارتباطی خارج از محیط خانواده است. اگر این رابطه به‌درستی ساخته شود، می‌تواند نقش مهمی در رشد هیجانی، شناختی و اجتماعی کودک داشته باشد. نظریه دلبستگی نشان می‌دهد که کودک می‌تواند بیش از یک چهره دلبستگی داشته باشد، و مربی آگاه و پاسخگر می‌تواند یکی از آن‌ها باشد.
چهره دلبستگی به چه کسی گفته می‌شود؟
در نظریه Bowlby، چهره دلبستگی فردی است که کودک در هنگام نیاز، برای دریافت امنیت هیجانی به او رجوع می‌کند. این چهره باید ویژگی‌هایی داشته باشد چون:
- دسترس‌پذیری روانی و فیزیکی
- پاسخگویی همدلانه به نیازهای کودک
- پیش‌بینی‌پذیری رفتاری
- توانایی در تنظیم و هدایت احساسات کودک
چرا مهدکودک زمینه‌ی دلبستگی است؟
در مهدکودک، کودک برای اولین بار:
- از والد جدا می‌شود
- با گروه همسالان تعامل دارد
- به بزرگسالی غیر از خانواده برای حمایت وابسته می‌شود
اگر مربی بتواند در این دوره «پایگاه ایمن» کودک باشد، رشد روانی او شتاب می‌گیرد و سازگاری‌اش با مدرسه و اجتماع تقویت می‌شود.
ویژگی‌های مربی دلبسته‌ساز
- حضور فعال و دیده‌شده:
مربی‌ای که با تماس چشمی، لحن آرام، و پاسخ به گریه یا نگرانی کودک، پیام می‌دهد: «من اینجا هستم.» - تنظیم هیجان از طریق ارتباط:
کمک به کودک برای درک احساساتش، نام‌گذاری آن‌ها، و همراهی بدون قضاوت - پیش‌بینی‌پذیری و ثبات در رفتار:
کودک با اطمینان می‌داند که این مربی قابل اعتماد و باثبات است. - پرهیز از شرم‌دهی و مقایسه:
کودکانی که خطا می‌کنند، نیاز به همراهی دارند، نه قضاوت. مربی دلبسته‌محور از خجالت دادن به کودک پرهیز می‌کند. - پذیرش تنوع هیجانی کودک:
کودکان در روزهای مختلف احساسات متفاوتی دارند؛ مربی حرفه‌ای این نوسانات را نشانه‌های نیاز می‌داند، نه مشکل.
پیامدهای حضور یک مربی دلبسته‌ساز
🔹 افزایش احساس امنیت در محیط آموزشی
🔹 کاهش رفتارهای پرخاشگرانه یا کناره‌گیرانه
🔹 افزایش خودتنظیمی هیجانی
🔹 تقویت ظرفیت یادگیری و تمرکز
مطالعات مبتنی بر چرخه امنیت (Circle of Security) نشان داده‌اند که حضور یک مربی دلبسته‌محور، می‌تواند آسیب‌پذیری‌های خانوادگی کودک را تا حدی جبران کند.
جمع‌بندی
مربی مهدکودک فقط یک ناظر یا آموزش‌دهنده نیست؛ او می‌تواند «رابطه‌ای ترمیم‌گر» باشد. با حضور آگاهانه، ثبات رفتاری و همدلی، مربی نقشی کلیدی در شکل‌گیری دلبستگی ایمن و در نتیجه سلامت روان آینده کودک ایفا می‌کند.
پیشنهاد مطالعه:
مقاله «چگونه ذهن‌آگاهی را وارد رابطه با کودک کنیم؟»
