در این مقاله، با سبک‌های مختلف دلبستگی در کودکان و والدین آشنا می‌شویم و یاد می‌گیریم چگونه این الگوهای ارتباطی را در مراحل اولیه شناسایی و در جهت بهبود رابطه استفاده کنیم.

 کودکی که با آرامش به والدش تکیه می‌کند یا کودکی که از تماس چشمی فرار می‌کند؛ این رفتارها تصادفی نیستند. آن‌ها بازتابی از الگویی عمیق به‌نام «سبک دلبستگی» هستند. شناخت این سبک‌ها، نخستین گام در مسیر فرزندپروری آگاهانه و ایجاد روابط سالم است.

سبک‌های دلبستگی – یک نقشه برای رابطه

بر اساس پژوهش‌های مری اینسورث، چهار سبک اصلی دلبستگی در دوران کودکی تعریف شده‌اند. این سبک‌ها در بزرگسالی نیز ادامه می‌یابند و روی روابط ما اثر می‌گذارند.

1. سبک دلبستگی ایمن (Secure Attachment)
   کودک با والد خود ارتباطی گرم و قابل پیش‌بینی دارد. هنگام جدایی مضطرب و پس از بازگشت آرام می‌شود. این سبک، پایه‌ای برای عزت‌نفس بالا، خودتنظیمی و اعتماد به دیگران است.
2. سبک دلبستگی ناایمن اجتنابی (Avoidant Attachment)
   کودک به‌ظاهر مستقل و بی‌نیاز به نظر می‌رسد. اما در عمق، ارتباط عاطفی را بی‌پاسخ یا ناایمن تجربه کرده و یاد گرفته احساساتش را سرکوب کند.
3. سبک دلبستگی ناایمن دوسوگرا (Ambivalent or Resistant Attachment)
   کودک درگیر است؛ هم به والد می‌چسبد و هم خشمگین و مقاوم است. رفتار والد اغلب ناپایدار و متناقض بوده است.
4. سبک دلبستگی سازمان‌نیافته (Disorganized Attachment)
   کودک رفتارهای متضاد و نامنسجم نشان می‌دهد؛ نزدیک می‌شود و می‌ترسد. این سبک معمولاً نتیجه‌ی تجربه‌ی ترومای حل‌نشده یا والدگری آزاردهنده است.

سبک دلبستگی والدین – انتقال ناخواسته یا آگاهانه؟

والدین نیز سبک دلبستگی خاص خود را دارند که از دوران کودکی‌شان ریشه گرفته است. این سبک، اگر بازبینی و پردازش نشود، اغلب ناخودآگاه به نسل بعد منتقل می‌شود.

• والد ایمن می‌تواند تنظیم هیجانی خوبی برای کودک فراهم کند.
• والد اجتنابی ممکن است سرد یا بیش‌ازحد استقلال‌طلب باشد.
• والد دوسوگرا ممکن است در پاسخ‌دهی ناپایدار و غیرقابل پیش‌بینی رفتار کند.
• والد با سبک سازمان‌نیافته، معمولاً خود با ترومای حل‌نشده مواجه است و ممکن است ناخواسته رابطه را آشفته کند.

چرا شناخت سبک دلبستگی مهم است؟

• در مهدکودک‌ها و مدارس: مربیانی که نشانه‌های سبک دلبستگی را می‌شناسند، بهتر می‌توانند نیازهای عاطفی کودکان را پاسخ دهند.
• در خانواده‌ها: آگاهی از سبک دلبستگی خود و کودک، اولین گام در تغییر روابط ناکارآمد است.
• در درمانگری کودک: بسیاری از مشکلات رفتاری و هیجانی، نشانه‌هایی از سبک‌های دلبستگی حل‌نشده‌اند.

جمع‌بندی
 درک سبک‌های دلبستگی به ما کمک می‌کند تا به جای قضاوت، با درک عمیق‌تری به روابط خود و کودکان‌مان بنگریم. این آگاهی، مسیر توانمندسازی والدین و درمان ریشه‌ای مشکلات رفتاری را هموار می‌کند.

پیشنهاد مطالعه: مقاله «نظریه دلبستگی چیست و چرا هنوز کاربرد دارد؟»