در این مقاله، به پنج الگوی رفتاری رایج در والدینی که دلبستگی ناایمن دارند می‌پردازیم و راهکارهایی عملی برای اصلاح این الگوها در جهت پرورش رابطه‌ای ایمن با فرزند ارائه می‌کنیم.
مقدمه
هیچ والدینی کامل نیست، اما برخی الگوهای رفتاری ریشه در سبک دلبستگی ناایمن دوران کودکی دارند. این الگوها ممکن است ناآگاهانه از نسلی به نسل دیگر منتقل شوند و بدون شناخت و اصلاح، زمینه‌ساز ناایمنی در کودکان شوند. شناخت این اشتباهات، اولین گام برای ایجاد رابطه‌ای امن‌تر و پاسخگوتر با فرزند است.
بخش اول: والد ناایمن کیست؟
والدین ناایمن الزاماً والدینی خشن یا غایب نیستند. آن‌ها ممکن است خود در کودکی رابطه‌ای ناپایدار، نادیده‌گرفته‌شده یا پر از کنترل و بی‌ثباتی را تجربه کرده باشند. در نتیجه، رفتارهای والدگری آن‌ها بیشتر بر پایه «دفاع» است تا «رابطه».
بخش دوم: پنج اشتباه رایج و راه اصلاح آن‌ها
1. نادیده گرفتن احساسات کودک
✅ رفتار رایج: «گریه نکن!»، «این چیز مهمی نیست.»
❌ پیام پنهان: احساساتت بی‌ارزش‌اند.
🔁 اصلاح: به احساس کودک نام بدهید («می‌بینم ناراحتی») و به‌جای خاموش‌کردن، همراهی کنید.
2. پاسخ‌های هیجانی ناپایدار
✅ رفتار رایج: گاهی بیش‌ازحد حمایت‌گر، گاهی سرد و بی‌اعتنا
❌ پیام پنهان: نمی‌دانم چه زمانی می‌توانم روی تو حساب کنم.
🔁 اصلاح: تمرین حضور منسجم؛ حتی در خستگی، فقط سکوت همدلانه می‌تواند مفیدتر از نوسان رفتاری باشد.
3. استفاده از شرم و سرزنش به‌عنوان ابزار تربیتی
✅ رفتار رایج: «تو همیشه خراب می‌کنی!»، «خجالت بکش!»
❌ پیام پنهان: تو ذاتاً اشتباه هستی.
🔁 اصلاح: تمرکز بر رفتار (نه شخصیت)؛ مثلا: «رفتارت امروز دردسر درست کرد، ولی تو بچه خوبی هستی.»
4. وابسته کردن محبت به عملکرد کودک
✅ رفتار رایج: «اگر این کار رو بکنی، دوستت دارم.»
❌ پیام پنهان: محبت، مشروط و ناپایدار است.
🔁 اصلاح: تاکید بر بی‌قید و شرط بودن رابطه («حتی وقتی اشتباه می‌کنی، باز هم دوستت دارم.»)
5. گریز از درگیری به‌جای تنظیم آن
✅ رفتار رایج: پرهیز از حرف‌زدن درباره‌ی مسائل سخت، یا ترک موقعیت به‌جای مواجهه
❌ پیام پنهان: هیجان‌های شدید خطرناک‌اند.
🔁 اصلاح: مدل‌سازی مواجهه سالم با اختلاف («نمی‌خوام سرزنشت کنم، فقط می‌خوام بفهمم چی شد»)
بخش سوم: والدگری ایمن، از اصلاح آغاز می‌شود
اصلاح این رفتارها نیاز به خودآگاهی، تمرین و گاه حمایت تخصصی دارد. والدینی که بتوانند رفتارهای خود را مشاهده و بازبینی کنند، نه‌تنها فرزندانی با دلبستگی ایمن‌تر پرورش می‌دهند، بلکه زخم‌های دلبستگی خود را نیز ترمیم می‌کنند.
پیشنهاد مطالعه:
مقاله «فرزندپروری پس از تروما: از بقا تا رابطه‌ای امن»
